Thúc đẩy ứng dụng chữ ký số trong xây dựng xã hội số hiện đại

Thực tế cho thấy số lượng cá nhân có chữ ký số so với quy mô dân số của Việt Nam còn khá khiêm tốn dù tỷ lệ này đã có nhiều chuyển biến tích cực trong vài năm gần đây. Vì thế, thực hiện các giải pháp đẩy mạnh sử dụng chữ ký số đang trở nên cấp bách để xây dựng xã hội số.

Tỷ lệ dân số trưởng thành có chữ ký số còn thấp

Thời gian gần đây, chữ ký số (CKS) ngày càng thể hiện vai trò quan trọng, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các tổ chức, doanh nghiệp (DN) và cá nhân trong việc xác định tính pháp lý khi tham gia các hoạt động, giao dịch, trên môi trường điện tử.

Việc tăng cường sử dụng CKS trong các lĩnh vực như kinh tế, thương mại, tài chính, y tế, giáo dục, các dịch vụ hành chính công… đã được nhận định là “chìa khóa” để tạo nên công dân số, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số và xã hội số tại Việt Nam.

Theo thống kê của Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC), đến nay Bộ TT&TT đã cấp phép cho 25 DN cung cấp dịch vụ chứng thực CKS (CA) công cộng, trong đó có 10 DN cung cấp giải pháp ký số từ xa. Tính đến tháng 7/2024, các CA công cộng đã cấp hơn 10,1 triệu chứng thư số cho người dân và DN, tăng hơn 1,5 triệu so với cuối năm ngoái.

Tính đến hết tháng 7/2024, tỷ lệ người dân ở độ tuổi trưởng thành có chữ ký số đạt 13,5%, có khoảng 7,45 triệu chữ ký số.

Đáng chú ý, đánh giá kết quả 4 năm thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia, cơ quan thường trực Ủy ban quốc gia về chuyển đổi số cho hay, tình hình xã hội số giai đoạn 2022 – 2024 đã có những chuyển biến tích cực. Tính đến hết tháng 7/2024, tỷ lệ người dân ở độ tuổi trưởng thành có CKS đạt 13,5%, có khoảng 7,45 triệu CKS. Như vậy, tỷ lệ dân số trưởng thành của Việt Nam có CKS đã tăng khoảng 4 lần. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình hình hiện tại so với mục tiêu đề ra vẫn còn khoảng cách lớn.

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, ông Lê Minh Quốc, nguyên Giám đốc công nghệ Công ty MK Smart thuộc Tập đoàn MK, cho rằng tỷ lệ CKS ở người trưởng thành khó đạt kỳ vọng xuất phát từ nguyên nhân người dân chưa thực sự nhìn nhận, tin tưởng tác dụng của CKS, môi trường ứng dụng CKS tại Việt Nam vẫn còn hạn chế. Thực tế, CKS cá nhân mới chỉ được sử dụng chủ yếu trong một dịch vụ khai và nộp thuế qua mạng; kê khai hải quan điện tử và các dịch vụ bảo hiểm xã hội điện tử.

Trong khi đó, mặc dù ứng dụng dịch vụ công trực tuyến hiện đã được đẩy lên mức độ 3 và mức độ 4, song nhìn chung nhiều dịch vụ không bắt buộc cá nhân phải xác thực bằng CKS. Bên cạnh đó, nhiều thủ tục hành chính, văn bản, giấy tờ vẫn chưa được chuyển đổi hoàn toàn trên môi trường điện tử, dẫn đến nhu cầu định danh điện tử vẫn chưa thực sự phổ biến.

Ngoài trở ngại là người dân chưa nhìn nhận đầy đủ lợi ích của CKS, việc lựa chọn giữa nhiều nhà cung cấp chứng thực CKS; còn một trở ngại khác là chi phí cho CKS khá cao, chưa thực sự phù hợp với thu nhập của người dân, trong khi môi trường sử dụng chưa nhiều. Nếu người dân phải mua gói CKS hết 1 – 2 triệu đồng nhưng 1 năm chỉ sử dụng vài lần, sau đó hết hạn lại phải mua gói mới, như thế rất tốn kém.

Cũng theo ông Quốc, nhiều lĩnh vực khác của đời sống xã hội, bao gồm cả ngân hàng hay mua sắm trực tuyến, hiện vẫn chỉ là các lĩnh vực có tiềm năng thúc đẩy sử dụng CKS cá nhân. Vì thế, để phổ cập CKS cho người dân, mở rộng môi trường ứng dụng chữ ký số là một trong những bài toán cần được giải.

Phổ cập chữ ký số để phục vụ phát triển kinh tế số, xã hội số

Đến nay, Việt Nam đã thiết lập tương đối hoàn thiện hành lang pháp lý để hướng dẫn, đẩy mạnh sử dụng CKS trong các giao dịch điện tử. Đơn cử như Thông tư 16/2019/TT-BTTTT chính thức cấp phép cung cấp dịch vụ chứng thực CKS từ xa và dịch vụ chứng thực CKS trên thiết bị di động mang lại thuận tiện cho người dân trong tiếp cận CKS.

Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) năm 2023 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 đã tăng cường tính pháp lý của CKS và đẩy mạnh hiện diện của chữ ký điện tử (CKĐT) trong nhiều dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ tài chính.

Với vai trò là cơ quan điều phối chương trình chuyển đổi số quốc gia, Bộ TT&TT đã nhận thức rõ tầm quan trọng, sự cần thiết của việc phổ cập CKS để phục vụ phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Để đáp ứng yêu cầu của Kế hoạch hoạt động năm 2024 và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực kinh tế, các địa phương cần tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp số hóa, đặc biệt là trong việc ứng dụng chữ ký số (CKS) để cải thiện hiệu quả và giảm thiểu các thủ tục hành chính truyền thống. Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường sử dụng CKS trong các giao dịch điện tử, từ dịch vụ công trực tuyến đến các giao dịch tài chính, hợp đồng, chứng từ, hóa đơn, và các lĩnh vực quan trọng khác như ngân hàng điện tử, y tế điện tử, giáo dục điện tử. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn tạo ra môi trường làm việc minh bạch, hiệu quả và bảo mật cao.

Ngoài ra, việc hoàn thiện thể chế, chính sách và tổ chức các hội nghị, khóa đào tạo về số hóa ngành, lĩnh vực cũng rất cần thiết để đảm bảo sự thống nhất trong quá trình triển khai. Các cơ quan nhà nước và các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Bộ TT&TT để đảm bảo giải pháp ký số từ xa được tích hợp hiệu quả vào các hệ thống dịch vụ công của địa phương. Việc này không chỉ giúp đơn giản hóa các thủ tục hành chính mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch, giảm bớt chi phí, và thúc đẩy nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ.

Đặc biệt, các địa phương cần có chỉ đạo cụ thể nhằm khuyến khích người dân sử dụng CKS thay cho các bản cứng giấy tờ, từ đó giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí và nâng cao trải nghiệm người dùng trong các giao dịch hành chính. Việc triển khai các hệ thống ký số an toàn và tiện lợi sẽ là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng nền hành chính công điện tử, phục vụ người dân và doanh nghiệp nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến rộng rãi về lợi ích và quy trình sử dụng CKS cho các tổ chức, cá nhân. Việc tạo ra một hành lang pháp lý rõ ràng, đầy đủ sẽ là nền tảng vững chắc giúp người dân và doanh nghiệp yên tâm khi tham gia vào các giao dịch điện tử.

Tương lai của nền kinh tế số và xã hội số đang được hình thành ngay từ những bước đi này, nơi mà chữ ký số không chỉ đơn thuần là công cụ bảo mật mà còn là chìa khóa để mở ra một hệ sinh thái số hiện đại, tiện ích và minh bạch.

Đăng ký ngay để bảo vệ giao dịch trực tuyến của bạn với chữ ký số an toàn, nhanh chóng và hiệu quả! https://giaiphap.mobifone.vn/chu-ky-so-mobica/