Tết Đoan Ngọ ngày xưa theo ghi chép của người Pháp

Tết Đoan Ngọ, còn được gọi là Tết Đoan dương hoặc Tết diệt sâu bọ, là một ngày quan trọng trong sinh hoạt văn hóa của người Việt Nam. Ngày này được thực hiện nhiều hình thức cúng Quan ôn để trừ bỏ ác thần và những ảnh hưởng xấu. Theo quan niệm của người xưa, ngày Tết Đoan Ngọ là ngày ác thần đông đúc, luôn rình mò con người và các sinh vật để gây hại bằng bệnh tật, chiến tranh, nạn đói và tai họa. Cùng MobiFone Công Nghệ Số xem ngay!

Tết Đoan Ngọ được nhắc đến trong sách Tiểu luận về dân Bắc Kỳ. Ảnh: Omega Plus.

Dumoutier, một nhà Việt Nam học người Pháp, đã ghi lại nhiều tập tục của ngày Tết Đoan Ngọ trong cuốn Tiểu luận về dân Bắc kỳ. Theo ông, việc cúng Quan ôn được thực hiện theo nhiều hình thức khác nhau. Mỗi người có thể chế tạo hoặc mua một hình vẽ bằng giấy tượng trưng cho sinh vật muốn trừ bỏ ảnh hưởng xấu của quan ôn. Sau khi cúng bái, hình vẽ này được đốt trong lò vàng mã ở đình làng.

Tết Đoan Ngọ còn là ngày cúng Quan ôn

Đồng thời, người ta cũng thực hiện các biện pháp để đảm bảo sức khỏe và tránh lây bệnh cho gia đình. Họ treo một cành xương rồng bôi vôi hoặc một mẩu gỗ cháy dở phía trước cửa hoặc dưới mái nhà. Điều này có ý nghĩa thông báo cho người qua đường biết rằng trong nhà có người mắc bệnh.

Ngoài ra, người dân sử dụng các linh vật để xua đuổi ma quỷ gây bệnh. Ví dụ, để trừ quỷ gây bệnh dịch tả, họ đeo hai lá bùa khác nhau ở cổ, ghi tên các vị thần tứ hải trên giấy vàng nhuộm Thần sa, Chu sa, Hùng hoàng, và sử dụng một bùa khác được làm bằng chất nhão gồm long não, cây vệ mâu và lưu huỳnh.

Triệu Công Minh – Một vị thần ôn dịch (Quan ôn) thời xưa. Nguồn: wikipedia / trithucvn.

Mặc dù Dumoutier ghi chú về ngày Tết Đoan Ngọ không nhiều, nhưng thông qua những tài liệu này, chúng ta có thể hiểu thêm về những nghi lễ và tập tục trong dịp này, bao gồm cả những tập tục đã tồn tại từ lâu trong văn hóa dân gian và những tín ngưỡng của người Việt Nam.

Theo Dumoutier, ngày Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam là ngày cúng Quan ôn. Trong ngày này, việc cúng Quan ôn được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Có hai hình thức chính cho việc cúng tế riêng cho từng cá nhân và cúng tế hà bá.

Đối với việc cúng tế riêng, mỗi người tự chế hoặc mua một hình vẽ bằng giấy tượng trưng cho sinh vật mà họ muốn trừ bỏ ảnh hưởng xấu của Quan ôn. Hình vẽ này có thể là người đàn ông, đàn bà, trẻ con hoặc những vật nuôi trong gia đình như trâu, ngựa, lợn. Sau khi cúng bái, hình vẽ được đốt trong lò vàng mã ở đình làng.

Riêng đối với đồ cúng dành riêng cho hà bá, chúng không được đốt mà được đặt trên một thuyền nhỏ bằng giấy và đặt trên bờ sông hoặc thả trôi theo dòng nước.

Trong dịp Tết Đoan Ngọ, để tránh lây bệnh truyền nhiễm cho sản phụ ở cữ hoặc trẻ nhỏ, người ta treo dưới mái nhà hoặc phía trước cửa một cành xương rồng được bôi vôi hoặc một mẩu gỗ cháy dở. Điều này có ý nghĩa thông báo cho người qua đường biết rằng trong nhà có người mắc bệnh.

Người dân cũng sử dụng các linh vật để xua đuổi ma quỷ gây bệnh. Ví dụ, để trừ quỷ gây bệnh dịch tả, người ta đeo hai lá bùa khác nhau ở cổ. Lá thứ nhất ghi tên các vị thần tứ hải trên giấy vàng nhuộm Thần sa, Chu sa và Hùng hoàng. Còn lá thứ hai được làm bằng chất nhão gồm long não, cây vệ mâu và lưu huỳnh, được gọi là thuốc trừ.

Mặc dù ghi chép của Dumoutier về ngày Tết Đoan Ngọ không nhiều, nhưng nó cung cấp cho chúng ta những thông tin về nghi lễ và tập tục trong dịp này. Từ những ghi chú này, chúng ta cũng có thể hiểu phần nào tâm lý của người Việt Nam xưa trong ngày Tết này, thông qua góc nhìn của một người ngoại quốc.

Nguồn: Zing News